Kucuk Polipli Sert Mercanlar
Small Polyp Scleractinia
Oncelikle sunu belirtmek isterim ben sadece bir hobiciyim, bilim adami degilim o nedenle yazdiklarim laboratuar ortaminda yapilmis deneylerin sonucu olan kesin kurallar degil deneme yanilma, arastirma ve tecrubelerim sonucundaki kendime ait cikarimlardir. Cok farkli bakis acilari ve yontemler olabilir. Bu baslik altinda bu mercanlarla ilgili tecrubesi olan diger arkadaslar da bilgi ve tecrubelerini paylasirsa sanirim baslamak isteyen arkadaslara bir parca faydamiz olabilir.
1- SPS bakabilmek icin kac Watt/lt isik olmali ?
SPS lerin isik ihtiyacini belirleyebilmek icin Watt/lt olcusunu baz almak saglikli bir yontem degildir. Bu tamamen mercanin geldigi derinlige gore ihtiyac duydugu isik siddeti ve o derinlikteki isigin spektral ozelligi ile ilgili bir seydir. 40 lt bir akvaryum uzerindeki 100 Watt 80 lt uzerindeki 100 Watt aydinlatmaya nazaran daha siddetlidir fakat pek cok acroporanin ihtiyac duydugu isik siddeti goz onunde bulunduruldugunda her iki durumda da isik siddeti yetersizdir. Bazi lambalarin lumen/Watt degerleri farklidir. Yani 100 lumens/Watt degerinde isik siddetine sahip 100 Watt lik bir lamba 50 lumens/Watt isik siddetine sahip baska bir 100 Wattlik lambadan daha yuksek isik siddetine sahiptir. Ayni zamanda isik siddeti baz alinmasi gereken yegane husus degildir. Her lambanin spektral kalitesi farklidir. Isik siddeti oldukca yuksek olan bir lamba spektral kalitesinin dusuk olmasi nedeni ile isik siddeti daha az olan bir lamba kadar fayda saglamayabilir. Mercanlar uzerinde yasayan fotosentetik micro algae aldigi tum isik dalga boylarini ayni oranda fotosentezde kullanmaz. Bazi dalga boylari digerlerine nazaran derine inildikce daha fazla kirilir ve zayiflar. Genelde kirmizi, sari gibi dalga boylari fotosentezde kullanilmaz hatta yapilan deneylerde bazi mercanlarin kirmizi isiga maruz tutulan bolgelerinde doku kayiplari tespit edilmistir. Fakat fotosentezde kullanilmayan bu dalga boylari lambanin isik siddetinde hesaba katilir. Kelvin derecesi daha yuksek olan 14000 - 20000 K civari olan lambalar genelde fotosentezde kullanilan dalga boylarini daha fazla miktarda barindirir. Fakat bu da tam bir kistas degildir cunku Kelvin derecesi de isigin genel olarak goze gorunen rengini gosterir barindirdigi dalga boylarinin analizini vermez ayrica bununda piyasada tam bir standardi yoktur. Farkli uretici firmalara ait ayni Kelvin derecesine sahip lambalarin farkli spektral ozelliklere sahip olduklari yapilan olcumler sonucunda ortaya cikmistir. Bir donem SPS ler diger mercanlara nazaran yuzeye daha yakin yerlerden geldikleri ve kirilmadan dolayi yuzeye dogru gunes isiginin kelvin derecesinin daha dusuk olmasi nedeniyle yuksek isik siddetine sahip 6500 K lambalarin SPS ler icin yeterli ve daha faydali olduguna inanilirdi. Bu son derece buyuk bir yanilgidir. Dusuk kelvin derecesine sahip lambalar fotosentezde en fazla kullanilan mavi dalga boyunu yuksek kelvinli lambalara nazaran daha az barindirir. Yuzeye yakin bolgelerde Kelvin derecesi daha dusuk olsa ya da hernekadar derine inildikce isik rengi daha fazla mavilessede kirilmadan dolayi yuzeye yakin bolgelerdeki mavinin siddeti derinlere nazaran daha fazladir. Derinlere inildikce mavilesen isik renginin sebebi mavinin siddetinin artmasi degil mavinin diger dalga boylarina nazaran daha az kirilarak daha derinlere sizmasidir. Diger onemli unsurlar kullanilan ballast ve reflektordur. Ayni lamba farkli ballastlar ile calistirildiginda farkli isik siddetleri verebilir, daha fazla ya da az elektrik tuketebilir, lamba omru azalabilir. Kullanilan reflektor isik sizmasini son derece onemli miktarda etkiler. Kaliteli reflektor kullanmak en az yuksek siddetli spektral kalitesi yuksek lamba kullanmak kadar onemlidir. Advanced Aquarist, Reef Keeping Magazine gibi kaynaklarda tecrubeli hobiciler ve bilimsel unvana sahip kisiler tarafindan yapilmis testlere dayanan farkli lambalara ait isik siddeti, spektral analiz, ballastlarin isik siddeti ve elektrik tuketimine etkileri, reflektorlerin isik sizmasina etkileri gibi aydinlatmaya yonelik cesitli veriler mevcuttur. Yine pek cok forumda akvaryum resimlerini, kullandiklari ekipman , lamba, reflektor, ballast tiplerini paylasan hobiciler vardir. Unutulmamasi gereken nokta sudur internet ortaminda yani bilgisayar basinda profesor kesilen fakat herhangi bir canliyi adam gibi besleyemeyen pek cok kisi sanal kahraman vardir. Ainesi istir kisinin, lafa bakilmaz. Benim tavsiyem isiklandirmaya yonelik karar vermeden once cesitli test sonuclarini ve begendiginiz , basarili buldugunuz akvaryumlarin sahip olduklari lamba, ballast, reflektor gibi ekipmanlarini inceleyin nihayetinde de kararinizi verin.
Yuksek isik siddeti, yuksek spektral kalite, uygun ballast, isik siddetini en yuksek miktarda yansirak kaybi azalatip sizmayi artiracak kaliteli reflektor aydinlatma konusunda dikkat edilmesi gereken hususlardir.
Benim simdiye kadar kullandigim lambalar icinde en memnun kaldigim kombinasyon 120 cm uzunluk 45 cm yukseklikteki tankta 2x400 Watt 20000 K XM + 2x110 Watt URI Super actinic kombinasyonuydu. Farkli hobiciler farkli lambalar ve kombinasyonlarla basarili SPS akvaryumlarina sahipler. Sayet acropora beslenecekse benim tavsiyem her 60 cm icin kaliteli markalara ait minimum 250 Watt MH lamba kullanilmasidir. 45-60 cm arasi yukseklikteki SPS akvaryumlari icin en uygun secenek 400 Watt lambalardir. 150 Watt MH ler ile yuzeye yakin bolgelerde daha derin sulardan gelen ve nispeten daha dusuk isik siddetine ihtiyac duyan derin su acroporalari , montipora turleri seriatopora, staylophora, pocillipora gibi SPS ler bakilabilir. Fakat yuksek isik siddetine ihtiyac duyan sig su acroporalari icin bu isik siddeti yeterli olmaz.Bahsettigim turlerde akvaryumun dip kisimlarina dogru yerlestirildiklerinde hayatta kalmayi basarsalar da renklerini kaybederler ve buyumeleri onemli olcude azalir.
2- Su degerleri?
- Kalsiyum 420-500ppm, alkalinity 8-11 dKh . Benim tercihim 10-11dKh. SPS dominant akvaryumda bu degerleri sabit tutabilmenin en pratik yolu kalsiyum reaktor kullanmaktir . Sabit kalsiyum ve alkalinity degerleri renklenme ve buyumeyi onemli derecede etkiler.
- Fosfat ve nitrat ideal olarak test kitleri ile gozlenemeyecek miktarda olmalidir. Basarili SPS akvaryumlari icin kabul edilebilir degerler
nitrat< 10 ppm, fosfat<0.04 ppm. Fosfat ve nitrat degerleri hem gelismeyi hem buyumeyi onemli derecede etkiler. Renklenme mercan icin lukstur oncelik hayatta kalabilmektedir. Bu degerler mercanin sagligini onemli derecede etkiler. Bu nedenle nitrat ve fosfat degerlerinin cok dusuk oldugu akvaryumlardaki SPS renklenmesi tatmin edici duzeydedir. Bazi dayanikli acroporalar ve diger dayanikli SPS ler 10 ppm ve uzeri nitrat degerlerinde yasayip buyuyebilselerde SPS leri hobicilerin gozdesi yapan renklenmeyi malesef gostermezler.
- Sicaklik dalgalanmalari SPS leri etkileyen onemli bir unsurdur. Ideal sicaklik 25-28 C dir. Bazi hobiciler 25- 26 C de bazilari 28-29 C de su sicakligini sabit tutmayi tercih eder. Benim su sicakligim gunduz 26C gece 25 civari idi. Yaz sicakliklarinin yuksek oldugu Turkiye gibi bir ulkede SPS beslemeyi dusunen hobiciler icin sogutucu/isitici akillica bir yatirim olur aksi taktirde su sicakligi 30 C uzerine ciktikca ya da dalgalandikca bir dunya para harcanan SPS lerin onemli bir bolumu olecektir.
- Tuzluluk surekli takip edilmeli ve sabit tutulmalidir. Ideal tuzluluk 35 PPT dir.
3-Ne kadar ic akinti?
-Ic akintinin mercanlar icin onemi tasidigi hususlar:Gas exchange, diskinin atilmasi, besinin mercana tasinmasi. Yeterli ic akintinin olmamasi mercanin bogulmasi ve acliktan olmesine sebep olabilir. SPS lerin dalgalarin ve icin akintinin siddetli oldugu bolgelerden geldigi unutulmamalidir. Dogadaki akinti siddetini akvaryumlarda gerceklestirmek imkansizdir. Bence SPS akvaryumlarinda en pratik yol ana tank hacminin minimum 20-30 kati/saat kapasitesine sahip bir closed loop pompasini (donus pompasi haricinde) kaotik akinti olusturabilen Ocean Motion benzeri cihazlar ile kullanmaktir. Closed loop pompasinin tanka donusleri kaya dizayni ve mercanlarin konumlari goz onunde bulundurularak tankin heryerinde akinti olusturacak fakat mercanlari direk dovmeyecek sekilde cok iyi planlanmalidir. Hobicilerin memnun oldugu farkli dalga ve akinti yaratici cihazlar mevcut fakat ben simdiye kadar kullanmadim.
4-SPS mercanlari beslemeli miyim?
Kesinlikle evet... Fotosentetik micro algea mercanin beslenme ihtiyacinin %40-50 civarinda bir oranini saglar. Besleme yapilmayip sadece beslenmenin aydinlatmaya dayali oldugu durumlarda kahverengi micro algae asiri derecede gelisir ve mercanin rengi kahverengiye doner. Pek cok mercan phyto plankton ile beslenme yapmaz o nendenle phyto plankton SPS icin gereksizdir. SPS lerin beslenmede kullanmadigi pek cok besin suyu kirletmek disinda bir seye yaramaz. Zeovit gibi bazi markalarin SPS ler icin piyasaya surdugu besinler mevcuttur. Amino asitler oldukca faydalidir. Sahip olduklari SPS akvaryumlarina bakildiginda Italyanlarin Blue Coral olarak adlandirdigi yontemde kullanilan istiridye, deniz taragi, midye, amino asit, vitamin,spirulana, kirmizi macro algae kullanarak yapilan ev yapimi besin oldukca faydali gibi gorunuyor. Ben hic denemedim.
5- SPS mercanlari kurulumdan ne kadar bir sure sonra akvaryuma koymaliyim? Benim tecrubeme gore bu canlilar kesinlikle oturmus akvaryumlarda cok daha iyi gelisip renkleniyorlar. Kesin bir sure vermek zor fakat nitrat fosfat degerleri istenen duzeye ininceye ve yosunlanma yok oluncaya kadar beklenmelidir. Bu da sisteme ve kullanilan kayalarda yasanan olumlere gore 6 ay ile 1 yil arasinda degisebilir. Sayet tamamen islenmis kaya kullanilirsa su degerleri gozlenip herseyin yolunda oldugu kanaatine varildiginda guvenle akvaryuma koyabilirsiniz.
6- SPS leri diger mercanlar ile karistirabilir miyim?
Isik ve akinti gibi ihtiyaclar goz onunde bulundurularak yerlestirme yapilirsa SPS lerin diger mercanlar ile barindirilmasi mumkundur. Leather turleri gibi bazi mercanlar kimyasal savas verirler o yuzden leather turlerinden uzak durulmasinda ya da SPS lerden cok uzaga konulmasinda fayda vardir. Bazi polipler SPS ler uzerinde yayilir bu da SPS leri oldurur.
Uzun tentekullere sahip LPS ler SPS lere dokundugunda o bolgelerde doku kaybina nihayetinde de SPS in olumune sebep olur.
7- Ekipman ve filtrasyon?
SPS ler diger mercanlara nazaran daha hassas olduklari icin cok daha iyi su degerleri isterler. Belirtilen su degerlerini elde edebilmek icin de kaliteli ekipman kullanilmalidir. SPS beslemeyi ve basarili olmayi dusunuyorsaniz PS, pompa aydinlatma gibi ekipmanda masraf etmekten kacinmamalisiniz. Piyasada Cin mali su PS var, soyle bir Cin mali pompa var olurmu derseniz bence olmaz. Kullanacaginiz tum ekipman saglam olmalidir aksi taktirde oldurdugunuz canlilara harcayacaginiz para ekipmana harcamaniz gereken paranin cok daha uzerinde olur ve bu canlilardan alacaginiz keyif iskenceye doner. Daha oncede belirttigim gibi sogutucu ve kalsiyum reaktoru SPS akvaryumlari icin cok akillica yatirimlardir.
Kabaca ozetlersek basarili bir SPS akvaryumunda olmasi gerekenler:
- Guclu ve kaliteli aydinlatma
- Yuksek ve iyi planlanmis ic akinti
- Saglikli su degerleri
- Guclu protein skimming ve etkin filtrasyon
- Dogru besleme
Benden simdilik bu kadar. Umarim bosa gecvezelik etmemisimdir
Sevgiler....
Kadir dostum bana bu işi hatta iş demekte yanlış Bana bu hobiyi tecrübelerinle tekrar sevdirdiğin için ilk olarak sana teşşekür ederim . Biliyorum bu işler le bi sürü gereksiz insanla muhattap oluyoruz . Bencede bu bi sanattır ve bi sanat çıya saygı duyulur ama eleştirelebilirmi ? tabikide ama saygı çerçevesinde